Η Αμερική οδεύει προς ύφεση τύπου double dip;

Πέμπτη, 29 Ιουλίου 2010 - 09:24

Του Franq Aquila Όπως δήλωσε στο Κογκρέσο o πρόεδρος της Federal Reserve Ben Bernanke στις 21 Ιουλίου, «οι οικονομικές προοπτικές παραμένουν εξαιρετικά αβέβαιες». Η ρηχή ανάκαμψη των ΗΠΑ έχει αφήσει τους επενδυτές, τους καταναλωτές, καθώς και στελέχη επιχειρήσεων να ρωτούν αν οδεύουμε προς μια άλλη μια ύφεση. Οι Αμερικανοί δεν έχουν επικεντρωθεί τόσο πολύ στον όρο double dip από τότε που ο George Costanza βούτηξε το τσιπ του σε ένα μπολάκι με dip, σε ένα κλασικό επεισόδιο Seinfeld, πυροδοτώντας μια φιλονικία με τον αδελφό της φίλης του. Είναι σαφές ότι η οικονομία των ΗΠΑ θα αντιμετωπίζει δυσκολίες για αρκετό καιρό ακόμα, άσχετα με το αν το δεύτερο σκέλος της λεγόμενης ύφεσης double dip έρθει άμεσα ή όχι. Η ύφεση είναι μια περίοδος αρνητικής ανάπτυξης, ή συστολής, της οικονομίας. Αν και δεν υπάρχει επίσημος ορισμός για την ύφεση τύπου double dip, ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει δύο υφέσεις όπου ανάμεσα υπάρχει μια σύντομη ανάκαμψη. Οι υφέσεις double-dip κρίσεις είναι σπάνιες και οι ΗΠΑ δεν γνώρισαν μια από το 1981. Δεδομένης της δυσμενούς συγκυρίας και της έλλειψης ουσιαστικής δημιουργίας θέσεων εργασίας, με τον ιδιωτικό τομέα να έχει προσθέσει μόνο 83.000 θέσεις εργασίας τον Ιούνιο, κάτω από τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων, δεν είναι παράξενο ότι πολλοί αναρωτιούνται αν στην πραγματικότητα έχουμε βγει από την ύφεση. Είναι αλήθεια πως είχαμε μια μέτρια οικονομική ανάπτυξη μέχρι στιγμής φέτος, αλλά μεγάλο μέρος αυτής τροφοδοτήθηκε από τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια, το τεράστιο κυβερνητικό πρόγραμμα στήριξης της οικονομίας, καθώς και την πρόσληψη προσωρινά απασχολουμένων. Παρά τη μακρά και βαθιά ύφεση, τη χειρότερη από τη Μεγάλη Ύφεση, η ανάκαμψη ήταν μάλλον χλιαρή. Η εμπιστοσύνη εξανεμίζεται Η αναιμική οικονομία και οι συζητήσεις για μια πιθανή δεύτερη ύφεση έχουν ταρακουνήσει τον ήδη ανήσυχο Αμερικανό καταναλωτή. Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών είναι πλέον στο χαμηλότερο επίπεδο σε ένα χρόνο, και οι καταναλωτικές δαπάνες υποχώρησαν το Μάιο και τον Ιούνιο. Δεδομένου ότι οι δαπάνες των καταναλωτών αντιπροσωπεύουν περισσότερο από τα δύο τρίτα της αμερικανικής οικονομικής ανάπτυξης, ένας νευρικός καταναλωτής δεν αποτελεί καλό οιωνό για μια ισχυρή ανάκαμψη. Η δημιουργία θέσεων εργασίας αποτελεί βασικό παράγοντα για την αύξηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Ενώ οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι χρειαζόμαστε οικονομική ανάπτυξη του 4 τοις εκατό ή περισσότερο για να τονωθεί σημαντικά η δημιουργία θέσεων εργασίας, η οικονομία έχει αναπτυχθεί σε μόνο περίπου 2 τοις εκατό έως 3 τοις εκατό, με μια επιβράδυνση να αναμένεται το δεύτερο εξάμηνο. Είτε ακολουθήσει μια νέα ύφεση είτε όχι, ένα δύσκολο οικονομικό περιβάλλον θα είναι η ‘νέα πραγματικότητα’ για κάποιο χρονικό διάστημα. (Η φράση ‘νέα πραγματικότητα’ επινοήθηκε από την Pimco το Μάιο του 2009 για να περιγράψει έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά ανεργίας, περισσότερη ρύθμιση, και τη συρρίκνωση του ρόλου των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία.) Παρά την μάλλον απότομη πτώση των τιμών κατοικιών με το σκάσιμο της στεγαστική φούσκας το 2007, και μια προσωρινή άνοδο στις πωλήσεις κατοικιών που προκλήθηκε από φορολογικά κίνητρα στους αγοραστές πρώτης κατοικίας, η αγορά real estate τώρα φαίνεται να οδεύει προς περαιτέρω ύφεση. Οι πωλήσεις κατοικιών υποχώρησαν σε επίπεδο ρεκόρ το Μάιο, το μήνα που ακολούθησε τη λήξη των φορολογικών ελαφρύνσεων, παρά τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια στεγαστικών δανείων. Το ποσοστό κατασχέσεων συνέχισε να αυξάνεται, και το ποσοστό αθέτησης ενυπόθηκων δανείων αυξήθηκε από 9,5 τοις εκατό σε 10,1 τοις εκατό. Εκτιμάται ότι έως και 7,8 εκατομμύρια σπίτια είτε έχουν κατασχεθεί ή παρουσιάζουν αθετήσεις στις υποθήκες, εκτός από τα 3,9 εκατομμύρια σπίτια που βρίσκονται ήδη στην αγορά. Δεδομένων αυτών των επιπέδων, οι τιμές κατοικιών είναι απίθανο να αυξηθούν για κάποιο χρονικό διάστημα στις περισσότερες περιοχές της χώρας. Το φάντασμα της μείωσης των τιμών Οι αναιμικές αξίες των κατοικιών θα μπορούσαν να αποτελέσουν δείκτη για μια ευρύτερη οικονομική ασθένεια: τον αποπληθωρισμό. Οι ΗΠΑ δεν έχουν παρουσιάσει αποπληθωρισμό, δηλαδή μια ισχυρή πτώση των τιμών και των αξιών του ενεργητικού, από την Μεγάλη Ύφεση. Δεδομένου ότι η Federal Reserve μείωσε τα επιτόκια σε σχεδόν μηδέν και η κυβέρνηση έχει ενισχύσει σημαντικά τις δαπάνες για την αντιμετώπιση των σημερινών αδυναμιών, θα περίμενε κανείς μια συνακόλουθη αναζωπύρωση του πληθωρισμού. Αντ ΄αυτού, ο πληθωρισμός παρέμεινε εξαιρετικά χαμηλός, με το δείκτη τιμών καταναλωτή ενισχυμένο 1,1 τοις εκατό από το προηγούμενο έτος (αύξηση 0,9 τοις εκατό, αν εξαιρεθούν τα τρόφιμα και οι τιμές της ενέργειας). Οι οικονομολόγοι και οι κεντρικοί τραπεζίτες τώρα ανησυχούν για τον αποπληθωρισμό. Τα πρακτικά από τη συνεδρίαση του Ιουνίου της Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς της Fed (FMOC) δείχνουν ότι οι φορείς χάραξης πολιτικής σαφώς ανησυχούν για τον αποπληθωρισμό. Ο Πρόεδρος της Boston Federal Reserve Bank Eric Rosengren, μέλος της FOMC, έχει αναγνωρίσει ότι ο αποπληθωρισμός είναι «πολύ επικίνδυνος.» Το πρώην μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ομοσπονδιακής Τράπεζα Larry Lindsey προχώρησε ακόμη περισσότερο, διακηρύσσοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν εισέλθει σε μια «παγίδα αποπληθωρισμού». Ενώ η πτώση των τιμών μπορεί να φαίνεται κάτι καλό για τους καταναλωτές, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη και στην πραγματικότητα μάλλον επώδυνη. Ο αποπληθωρισμός καθιστά τα χρήματα πιο πολύτιμο και όλα τα άλλα λιγότερο πολύτιμα. Γιατί να αγοράσετε ένα αυτοκίνητο ή ένα νέο σπίτι ή μια επίπεδη οθόνη τηλεόρασης σήμερα, αν πρόκειται να είναι φθηνότερα τον επόμενο μήνα και, ενδεχομένως, ακόμη φθηνότερα το επόμενο έτος; Εάν οι καταναλωτές δεν αγοράζουν και η αξία των αποθεμάτων πέφτουν, που είναι τα κίνητρα για να επενδύσουν οι επιχειρήσεις; Δεν υπάρχουν, και αυτός είναι ο λόγος που ο αποπληθωρισμός οδηγεί σε οικονομική συρρίκνωση και όχι επέκταση. Ενώ οι αμερικανικές δημόσιες εταιρίες έχουν συσσωρευτεί περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια ταμειακών αποθεμάτων, οι κρατικές και τοπικές κυβερνήσεις δεν έχουν σταθεί τόσο τυχερές στον απόηχο της οικονομικής ύφεσης. Τα φορολογικά έσοδα πέφτουν ενώ οι δαπάνες συνεχίζουν να αυξάνονται. Σχεδόν όλες οι πολιτείες των ΗΠΑ αγωνίζονται να κλείσουν τεράστια ελλείμματα στον προϋπολογισμό τους. Οι περισσότερες τοπικές κυβερνήσεις βρίσκονται σε παρόμοια δύσκολη θέση. Σε αντίθεση με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, οι πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις έχουν λίγες επιλογές όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση σημαντικών ελλειμμάτων του προϋπολογισμού. Ακόμα και αν μειώσουν τις παροχές, αυξήσουν τους φόρους, ή κάνουν και τα δύο, οι επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία θα είναι σίγουρα αρνητικές. Οι νέες και μικρότερες επιχειρήσεις, η κύρια κινητήρια δύναμη της δημιουργίας θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ, δεν είναι πιθανό να ηγηθούν αυτήν τη φορά. Οι ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων, που ήδη αγωνίζονται τα τελευταία δύο χρόνια, είναι δύσκολο να έχουν πρόσβαση στα δάνεια που απαιτούνται για να αναπτυχθούν και να επεκταθούν. Ακόμη και αν οι επιχειρηματίες μπορούν να λάβουν πίστωση, οι περισσότεροι δεν έχουν τη διάθεση να επεκταθούν αυτή τη στιγμή. Η αβεβαιότητα αμβλύνει την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων, και αυτές βρίσκονται αντιμέτωπες με μεγάλη αβεβαιότητα αυτή τη στιγμή. Με την μεταρρύθμιση του υγειονομικού και χρηματοοικονομικού τομέα, καθώς και την επικείμενη λήξη των φορολογικών ελαφρύνσεων που καθιερώθηκαν από τον Πρόεδρο George W. Bush, οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων είναι πιο διατεθειμένοι να ακολουθήσουν μια προσέγγιση «βλέποντας και κάνοντας» όσον αφορά την επέκταση. Με τις κυβερνήσεις αγωνίζονται κάτω από το βάρος διογκούμενων ελλειμμάτων και τις επιχειρήσεις να περιμένουν την επιστροφή της βιώσιμης ανάπτυξης, είναι ο Αμερικανός καταναλωτής που θα πρέπει να άρει την παγκόσμια οικονομία από το τέλμα. Λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες ειδήσεις και την καταναλωτική εμπιστοσύνη, αυτό φαίνεται να είναι μια απίθανη προοπτική για το άμεσο μέλλον. Όπως έμαθε και ο George Costanza, ένα double dip δεν έχει πλάκα. Ο Aquila είναι partner στο Mergers & Acquisitions Group της Sullivan & Cromwell LLP.